De kracht van bestendige tijdelijkheid

Wanneer iets helemaal af is, verliest het zijn avontuurlijke karakter. Daarom worden zogenaamde ‘creatieve vrijstaten’ vaak gekenmerkt door ‘permanente tijdelijkheid’ en ontstaan ze in stadsdelen die in transitie zijn. Tijdens scharniermomenten tussen de vorige en de volgende bestemming bieden ze ruimte voor koplopers die, vaak vanuit de tegencultuur, onvermoeibaar hun dromen waarmaken. Een plaats om helemaal blij van te worden is NDSM, ooit de grootste scheepswerf ter wereld en nog steeds een monumentaal industrieel gebied gelegen aan de oevers van het IJ in Amsterdam-Noord.

[…] Het kloppende hart van de NDSM-werf bestaat uit de immense scheepsloodsen die vandaag een aanzienlijk deel van de Amsterdamse creatieve economie herbergen. De enorme ruimten worden gebruikt voor tentoonstellingen, concerten, evenementen en bieden geschikte werkplekken voor kunstenaars en start-ups. Onder meer MX3D, de pionier in digital manufacturing, bouwt hier aan 3D-printrobots voor toepassingen in huizenbouw en stadsinfrastructuur. Maar ook Hilton toetst er zijn fitheid voor de toekomst, in een eigentijdse glazen mantel die minzaam ook het industrieel erfgoed afdekt.

Naast een thematische focus op initiatieven rond stedelijke vernieuwing en de nieuwe, digitale maakindustrie is NDSM ook heel verdienstelijk als ruimte voor experimentele events en stadsfestivals. Elektronische muziekfestivals als PITCH, Strange Sounds From Beyond en Valtifest onderzoeken hier al geruime tijd de relatie tussen muziek, liveperfomances en creatieve interactie met het publiek. Tijdens het jaarlijkse Amsterdam Dance Event biedt de voormalige scheepswerf ruimte voor de kleinschalige doe-het-zelfutopie Green Campsite, waar je kunt verblijven en je kunt laten inspireren door nieuwe ideeën op het snijvlak van design, kunst, duurzaamheid en nieuwe technologie. Ook zie je er vaak pop-upmusea, tijdelijke installaties voor kinderen (vaak fabelachtige speeltuinen) en experimentele installaties waar ontwerpers onderzoek doen naar retail en hospitality. Landmarks die je onmogelijk kunt negeren op de NDSM-werf zijn de Russische onderzeeër Foxtrot, het Faralda Crane Hotel, Sexyland en het grand café Pllek met zijn stadsstrand en spectaculaire uitzicht op het IJ.

Het Faralda Crane Hotel torent hoog uit boven Amsterdam-Noord en bestaat uit drie hotelsuites, een jacuzzi en een sauna op vijftig meter hoogte in een gerenoveerde havenkraan uit de jaren 1950. De sociëteit Sexyland lijkt nog het meest op een derderangsstriptent of een aftands motel uit een Amerikaanse roadmovie. ‘Het is een crackhoer aan de buitenkant en een Zwitserse Stube aan de binnenkant’, waren de flatterende woorden van initiatiefneemster Aukje Decker tijdens de opening in december 2016. Met zijn 365 leden wordt Sexyland iedere dag uitgebaat door een andere curator. Dat verklaart het eclectische programma, gaande van exposities, over boeklanceringen en workshops handvaardigheid tot wilde clubnachten. We bezochten Sexyland in november 2017 op een avond die opgedragen was aan de wereld van Aziatische performatieve videokunst. We aten de hele avond teppanyaki en genoten van kortfilms uit Zuid-Korea, Japan, Taiwan en Singapore. Sexyland opent iedere dag een luikje naar een steeds weer andere wereld en streeft er zo naar onze samenleving te ‘ontbubbelen’.
Projecten worden steeds imposanter in schaal en karakter. Zo wil de beheerder van de werf Stichting Kinetisch Noord een structurele samenwerking aangaan met Poetic Kinetics, het kunstenaarscollectief uit Los Angeles dat het legendarische Burning Man Festival en het Californische dancefestival Coachella al menige jaren voorziet van imposante sculpturen en lichtspektakels. Voor Amsterdam wordt er nagedacht over een energieneutrale lichtinstallatie, verspreid over een tiental boten. In de zevenduizend vierkante meter grote Lasloods wordt geestdriftig gewerkt aan wat in de zomer van 2018 het grootste streetartmuseum van de wereld moet worden. […]